Postać krymskiego hierarchy-chirurga św. Łukasza (Walentego Wojno-Jasienieckiego) jest bez wątpienia zadziwiająca, zasługująca na niejedną publikację. Powodów ku temu jest aż nazbyt wiele, a wśród nich wciąż mało znane polskiemu Czytelnikowi złożone koleje losu i osobowość tego uczonego i wyznawcy Chrystusa, prawosławnego arcypasterza wywodzącego się (ze strony ojca) z rodu o silnych polskich korzeniach, wychowanego w mieszanej rodzinie prawosławno-katolickiej. Ten święty naszych czasów (1877-1961) realizował jednocześnie dwa powołania: lekarza i kapłana, człowieka nauki i człowieka wiary. W czasach najtrudniejszych dla Kościoła prawosławnego w Rosji rokujący wielkie nadzieje w dziedzinie nauki doktor Walenty - wydawałoby się wbrew logice - świadomie przyjął święcenia kapłańskie, a później sakrę biskupią, stając się jednocześnie jednym z największych ówczesnych autorytetów w dziedzinie chirurgii.
(z Prologu)
Spis treści
Słowo wstępne.
1. Prolog
1.1. Cel pracy.
1.2. Struktura pracy.
2. Żniwo wprawdzie bogate, lecz robotników mało. Pochodzenie i młode lata Walentego: 1877-1903.
2. l. Rodzina Wojno-Jasienieckich.
2.2. Nauka w gimnazjum, szkoła artystyczna.
2.3. Pierwsze rozterki Walentego: wybrać własną drogę.
2.4. Uniwersytet.
3. Moim pragnieniem jest leczyć chorych, niechby i w najlichszych warunkach. Ziemski doktor: 1904-1918.
3.1. Chirurgia polowa.
3.2. Anna Wasiljewna Łańska.
3.3. Ardatowo - gubernia symbirska.
3.4. Wierchnij Lubiąż, Fatież - gubernia kurska.
3.5. Studia doktoranckie w Moskwie.
3.6. Romanowka - gubernia saratowska.
3.7. Pieresławl-Zalesskij, nieopodal Moskwy.
3.8. Życie rodzinne Wojno-Jasienieckich.
3.9. Taszkient.
4. Niech Pan będzie dla nas łaskawy. Przełom 1919.
4.1. Śmierć Anny.
4.2. „Niepłodna jako matka wśród dzieci radosna".
5. Nawet i myśli o kapłaństwie nie miałem. Drugie powołanie Walentego: 1920-1923.
5.1. Walenty lat dwudziestych.
5.2. Doktorze, Pan powinien być kapłanem!.
5.3. Niezwyczajny kapłan, niezwyczajne kapłaństwo.
5.4. „Żywa Cerkiew” a Sobór 1917-1918.
5.5. Taszkient 1923. Arcybiskup Andrej (książę Uchtomski).
5.6. Postrzyżyny i sakra biskupia.
6. Rozpoczęło się jedenaście łat moich więzień i zesłań. I zesłanie. Jenisejsk, Turuchańsk, Płachino: 1923-1926.
6.1. Aresztowanie.
6.2. Moskwa, kolejne więzienia.
6.3. Konwój do Jenisejska.
6.4. Jenisejsk.
6.5. Cel zesłania - wioska Chaja nad Czuną.
6.6. Z Syberii na Sybir.
6.7. Turuchańsk.
6.8. Nad Ocean Lodowaty!.
6.9. Osada Płachino.
6.10. Powrót do Turuchańska.
6.11. Proroctwo - obietnica powrotu.
6.12. Wracam do Turkiestanu.
7. Przeszedłem w stan spoczynku. Taszkient: 1926-1931.
7.1. Nie wiem, jak mnie przyjmą.
7.2. Katedra Taszkientu.
7.3. Stan spoczynku. Metropolita Arsenij (Stadnicki).
7.4. Działalność medyczna: Być niemym zwiastunem.
7.5. Sprawa Michajłowskiego.
8. Sama Wasza religijność jest już przestępstwem. Taszkiencki areszt: maj 1930-maj 1931.
8.1. Tego już wytrzymać nie mogłem.
8.2. Chciałbym tylko u schyłku swych dni leczyć chorych
8.3. Głodówki.
8.4. Kłopotliwy rękopis.
8.5. Ostateczna granica rozpaczy.
9. „Paś baranki moje” - nie mogłem wyrzec się chirurgii. II zesłanie. Kotłas, Archangielsk: 1931-1933.
9.1. Makaricha.
9.2. Archangielsk.
9.3. Kataplazmy-nadziej e i klęski.
9.4. Leningrad. Metropolita Sierafim (Cziczagow).
9.5. Jako biskup pozostaję w stanie spoczynku.
10. Opuszczony przez Boga i pozbawiony rozsądku. Listopad 1933 -lipiec 1937.
10.1. Tułaczka.
10.2. Szybko zostałem przez Boga ukarany.
10.3. W tym się nie kajaj! -1 wydanie „Zarysów.”
10.4. Szczęśliwe lata: czerwiec 1935 - lipiec 1937.
11. Nastał straszny czas. Taszkient 1937-1940.
11.1. Oczywiście, aresztowano również i mnie.
11.2. Przesłuchania.
11.3. Biskup Jewgienij (Kobranow).
11.4. Archimandryta Walentin (Lachocki).
11.5. Arcybiskup Borys (Szypulin).
11.6. Księża: Bagrianski, Andrejew, Sereda.
11.7. „Życzliwi” obywatele.
11.8. Postanowiłem zakończyć życie głodówką.
12. Niestety, zapomniałem wiele z tego, co przeżyłem. Więzienie: 1938-1940.
12.1. Sutanny nie zdejmę nigdy.
12.2. Oskarżenie wnosi o przedłużenie aresztu.
12.3. Przeprowadzić śledztwo uzupełniające!.
13. Pokochałem cierpienia, które oczyszczają duszę. III zesłanie. Krasnojarsk, Bolszaja Murta, Tomsk: marzec 1940-1943.
13.1. Nie mogę nie śpiewać swej pieśni.
13.2. Mogę okazywać pomoc żołnierzom. Proszę przerwać moje zesłanie
13.3. Wspomnienia jasne i radosne.? Krasnojarsk, pierwsze lata październik 1941 - wiosna 1942.
13.4. Cieszę się dużym szacunkiem! Arcybiskupstwo. Krasnojarsk, lipiec 1942-jesień 1943.
13.5. Mój a poprzednia surowość zupełnie przygasła. Powrót do łask- Krasnojarsk 1943.
13.6. Uważają mnie za wielkiego patriotę i zwolennika władzy radzieckiej. Krasnojarsk 1943.
14. Być może niedługo przeniosą mnie do Moskwy. Tambow: 1943 - maj 1946.
14.1. Praca idzie świetnie. Dni wolnych prawie nie mam.
14.2. Dopiero w Tambowie poczułem się w pełni arcypasterzem.
14.3. Byłem ważnąfigurą dla naszego rządu.
14.4. Wiele spraw ciąży mi na duszy.
14.5. Zrozumiałem, że moje miejsce jest tylko na jakiejś głuchej prowincji. Tambow 1945 -maj 1946.
15. Epilog: Nie mogłem milczeć!
16. Kalendarium.
17. Bibliografia.
Streszczenie.
Резюме
Summary