Książka znanego i cenionego polskiego prawosławnego teologa i duchownego umożliwia całkiem nowe spojrzenie na historyczne uwarunkowania, w jakich nastąpił podział chrześcijaństwa. Autor w przystępny sposób opisuje historię Cerkwi oraz Imperium Rzymskiego od narodzin cesarza Konstantyna Wielkiego (III w.) aż po tragiczny upadek Konstantynopola w 1453 r. Prowadzona analiza faktów historycznych w połączeniu z teologią i ówczesnym życiem chrześcijan prowadzi wielokrotnie do nowych zaskakujących wniosków.

Już na wstępie o. Warsonofiusz dobitnie podważa zasadność stosowania ogólnie przyjętej terminologii: „Nigdy nie istniało w historii państwo o nazwie Bizancjum... W historycznym odczuciu Turków, Kurdów, Syryjczyków, Irakijczyków, Irańczyków i innych ludzi Bliskiego Wschodu po ponad pięćsetletnim okresie fizycznej nieobecności wschodniego chrześcijańskiego Rzymskiego Imperium, patriarcha Konstantynopola pozostaje patriarchą Rzymian”. I stawia zaskakującą tezę: „twórcom średniowiecznej monarchii uniwersalnej – Karolowi Wielkiemu i jego frankońsko-germańskim następcom, którzy powoli zniewolili i podbili rzymsko-prawosławny Kościół Zachodni, nie zależało ani na jedności Kościoła, ani na ortodoksji dogmatycznej”.

Kościół rzymskokatolicki w przekonaniu autora jest Kościołem frankońskim, który zniewolił prawosławny Kościół zachodniej części Imperium Rzymskiego. Brak zrozumienia tej podstawowej prawdy historyczno-teologicznej jest, być może, przyczyną braku znaczących zmian związanych z ruchem ekumenicznym. Jak pisze o. Warsonofiusz, „współczesna ekumeniczna wizja powrotu do jedności chrześcijaństwa przez ostatnie dziesięciolecia nie przyniosła oczekiwanych nadziei i postępu, ponieważ oparła się ona raczej na leczeniu skutków podziału, a nie ich asumptów”.

Nie zdradzając kolejnych wątków, gorąco zachęcam do lektury!

Piotr Makal