Nie można z całą pewnością określić czasu ustanowienia święta Wprowadzenia do Świątyni Przenajświętszej Bogurodzicy (23 listopada/4 grudnia). W cerkiewnej historii o tym wydarzeniu wspomina w pierwszym wieku biskup antiocheński Ewodiusz, a w czwartym wieku - błogosławiony Hieronim. Na Wschodzie święto to zyskało popularność już w VIII–IX w., ale wspominają o nim także św. Grzegorz z Nyssy (IV w.), German i Tarazjusz, patriarchowie konstantynopolitańscy (VII w.)¹.

Święto jest zaliczane do dwunastu wielkich świąt i mimo trwania postu Filipowego (przed Bożym Narodzeniem), Cerkiew zezwala na spożycie ryby.

Przenajświętsza Bogurodzica pierwsze trzy lata życia spędziła w Nazarecie, w domu swoich rodziców. Po skończeniu trzech lat, wypełniając daną Bogu obietnicę, Joachim i Anna oddali swoją jedyną córkę do świątyni jerozolimskiej. Uroczystą procesję poprzedzały młode dziewczyny ze świecami, co podkreśla wiele świątecznych utworów. Na spotkanie Marii wyszli kapłani na czele z arcykapłanem Zachariaszem. Żeby wejść do świątyni, należało pokonać piętnaście wielkich stopni (zgodnie z liczbą "psalmów stopni/wstępowań" - psalmy 119–133). Trzyletnia Bogurodzica bardzo szybko sama wspięła się na plac świątyni, gdzie oczekiwał jej arcykapłan. Zachariasz wprowadził Marię do miejsca świętego, a następnie - ku zaskoczeniu wszystkich i wbrew prawu Mojżeszowemu - do miejsca Świętego Świętych.

Bogurodzica zamieszkała w specjalnym, sąsiadującym ze świątynią, budynku, przeznaczonym dla dziewic. Świątynia jerozolimska posiadała wiele pomieszczeń mieszkalnych dla kapłanów i służby świątynnej, a także dla bogobojnych dziewic i wdów. Te pomieszczenia tworzyły jakby dodatkowe budynki, stykające się z zewnętrzną krawędzią murów świątynnych. Znajdowali tam też schronienie pielgrzymi i wędrowcy, którzy przybywali do Jerozolimy z różnych stron świata. Tam też Maria uczyła się Pisma Świętego i rękodzieła. Starsze dziewice uczyły Bogurodzicę czytania ksiąg starotestamentowych, przędzenia, tkania, wyszywania i szycia szat kapłańskich. Wkrótce osiągnęła niebywałą wręcz biegłość w tych pracach. Przykładem może być chiton bez szwów, który utkała Chrystusowi (J 19,23–24). Jednak najwięcej czasu mała Maria spędzała na modlitwie w miejscu Święte Świętych. Święty Hieronim ze Strydonu wspomina, że Bogurodzica prowadziła bardzo uporządkowany tryb życia. W liście do Heliodora opisuje, że od poranku do trzeciej godziny dnia (ok. 9 rano) Maria modliła się, a następnie czytała Pismo Święte i zajmowała się rękodziełem. Od godziny 9 (ok. 15) ponownie zaczynała modlić się i trwała na modlitwie dopóki nie zjawiał się jej anioł, przynosząc jedzenie². Świadkiem pojawienia się anioła był wielokrotnie kapłan Zachariasz.

W ten sposób Maria wzrastała w Duchu Świętym i przygotowywała się, by stać się żywą świątynią Słowa Bożego.

(5 troparion, 8 pieśni 2 kanonu jutrzni)³

Historia święta Wprowadzenia do Świątyni Przenajświętszej Bogurodzicy zawarta w hymnach liturgicznych przedstawia potwierdzoną przez Ojców starożytną Tradycję Cerkwi. Wśród autorów tekstów wspominani są św. Jerzy z Nikomedii, Leon Magister, Sergiusz Hagiopolita i Bazyli, biskup Cezarei. W swoich utworach zwracają oni uwagę na powiązanie tego wydarzenia ze starotestamentowymi proroctwami.

W IX w. Jerzy, arcybiskup nikomedyjski ułożył pierwszy kanon święta ("Otworzę me usta" - cs. Otwierzu usta moja), w którym wplótł poetycki dialog między kapłanem Zachariaszem a św. Anną. Drugi kanon ("Pieśń zwycięską" - Piesn' pobiednuju) ułożył wiek później arcybiskup Cezarei Bazyli Pegoriotes⁴. Podkreśla w nim wypełnienie proroctw i nawołuje do wspólnego wychwalania Matki Bożej. Warto także dodać, że od tego dnia wykonuje się na jutrzni jako katawasję irmosy kanonu Bożego Narodzenia ("Chrystus się rodzi, sławcie!" - Christos rażdajetsia, sławitie!).

Troparion, ton 4.:

Kontakion, ton 4.: