Sawa (świeckie imię Jerzy) Sowietow – wojskowy biskup prawosławny. Urodził się 6 kwietnia 1898 r. w Petersburgu. Od młodzieńczych lat Jerzy Sowietow dorastał w atmosferze wojskowego rygoru. Za radą ojca wstąpił do armii carskiej, gdzie 1 lutego 1916 r. został przyjęty do Korpusu Paziów jako podchorąży. Stamtąd został oddelegowany do służby czynnej, gdzie służył w oddziałach piechoty rosyjskiej w stopniu podporucznika. Jako sztabskapitan w pułku Lejb dowodził pododdziałem Gwardii Grenadierów. Od kwietnia 1917 r. walczył na froncie niemiecko-austriackim. Wybuch rewolucji w październiku 1917 r. oraz podpisanie przez Rosję pokoju brzeskiego spowodowały, że Jerzy Sowietow wstępuje w szeregi Armii Ochotniczej walczącej przeciw Armii Czerwonej. W randze kapitana Armii Białej walczył na południu Rosji pod rozkazami barona gen. Piotra Wrangla. Z chwilą rozbicia Armii Ochotniczej został ewakuowany do Turcji, skąd udał się na Bałkany, do Jugosławii. Pod wpływem przeżyć związanych z wydarzeniami wojennymi szuka odpowiedzi na sens i celowość życia. W tym czasie podejmuje także decyzję o zrzuceniu munduru i zastąpieniu go mniszym habitem. W 1921 r. wstępuje na Wydział Teologiczny Uniwersytetu w Belgradzie. W międzyczasie składa śluby mnisze w monasterze w Pekovic i otrzymuje imię Sawa. W 1925 r. zostaje wyświęcony na kapłana i przydzielony do pracy duszpasterskiej w cerkwi św. Mikołaja w Bari. Po roku pracy duszpasterskiej na terenie Włoch decyduje się na przyjazd do Polski. Meldując się w 1926 r. w Warszawie, znalazł się w jurysdykcji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Przez najbliższe dwa lata kontynuował studia teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1928 r. powierzono mu obsługę parafii prawosławnych w Monachium. Rok później, po powrocie do kraju, zostaje podniesiony do godności archimandryty. 3 kwietnia 1932 r. archim. Sawa został wyświęcony w katedrze pw. św. Marii Magdaleny w Warszawie na biskupa lubelskiego, sufragana archidiecezji warszawsko-chełmskiej. Dał się poznać jako dobry organizator i sprawny administrator. W lutym 1937 r. objął funkcję ordynariusza diecezji grodzieńsko-nowogródzkiej. Na terenie swojej diecezji przyczynił się do zorganizowania Prawosławnego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. Za czasów jego administrowania po raz pierwszy w Grodnie odprawiono nabożeństwo w języku polskim dla żołnierzy wyznania prawosławnego garnizonu grodzieńskiego. Wybuch drugiej wojny światowej spowodował, że władyka opuścił swoją diecezję i udał się na terytorium Republiki Litewskiej, a następnie przez Prusy Wschodnie do Berlina. Zaproszenie skierowane przez hierarchów rumuńskich stało się doskonałą okazją do opuszczenia stolicy III Rzeszy (31 grudnia 1939 r.). Niemalże natychmiast po przyjeździe do Rumunii skontaktował się z polskim ambasadorem Rogerem Raczyńskim, który przekazał mu najświeższe informacje dotyczące sytuacji Kościoła prawosławnego w Polsce pod okupacją niemiecką. W Rumunii biskupa Sawę postrzegano jako opiekuna całej rzeszy uchodźców polskich (wojskowych i cywilnych) wyznania prawosławnego. Ten okres życia był dla niego pełen podróży, spotkań i podtrzymywania ciągłych kontaktów z przedstawicielami lokalnych Cerkwi oraz polskiego rządu. Pod koniec 1940 r. wyjechał na trzy lata do USA. Został wybrany na honorowego prezesa Anglo-Orthodox Fellowship. Wspomagał także akcje związane z Polskimi Siłami Zbrojnymi na Zachodzie. 29 listopada 1943 r. został nominowany na stanowisko biskupa polowego ze stopniem generała brygady z siedzibą w Londynie. Był pierwszym w historii polskiego prawosławia biskupem polowym. Jako ordynariusz wojskowy powołał kapelanów prawosławnych, ich zastępców oraz personel pomocniczy do sprawowania opieki nad żołnierzami wyznania prawosławnego Polskich Sił Zbrojnych. (Szacuje się, że żołnierzy wyznania prawosławnego było ok. 3000). Przeszedł cały szlak bojowy z II Korpusem Polskim. Prowadził bardzo aktywny tryb życia. Docierał do oddziałów, w których było niekiedy tylko kilku prawosławnych żołnierzy, ale i w takich miejscach odprawiał nabożeństwa i udzielał pouczeń. Znakomicie nawiązywał kontakt z żołnierzami. Jako wzory postępowania podawał przykłady z życia wojskowych I Rzeczypospolitej (np. księcia Konstantego Ostrogskiego). Katedrą była cerkiew w Edynburgu, do której na nabożeństwa dowożono żołnierzy nawet z odległych garnizonów. W głównych uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele najwyższych władz wojskowych. Władyka Sawa wydał Modlitewnik dla prawosławnych żołnierzy oraz zainicjował wydawanie „Polskiego Żołnierza Prawosławnego”. Po zakończeniu wojny nie wrócił do Polski. Obsługiwał polskie parafie prawosławne na obczyźnie. Za zasługi w kwietniu 1947 r. został podniesiony przez metr. Dionizego do godności arcybiskupa. W 1949 r. został powołany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej na Członka Rady Narodowej RP. Władyka Sawa posługiwał się językami: polskim, rosyjskim, serbskim, francuskim, niemieckim i angielskim. Odznaczony Orderem Gwiazdy Rumuńskiej II klasy i Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 21 maja 1951 r. w Londynie. Został pochowany na cmentarzu Brompton. 30 grudnia 2012 r. ekshumowane doczesne szczątki abp. Sawy, staraniem Prawosławnego Ordynariatu WP, trafiły do Polski, a 31 grudnia zostały uroczyście złożone do grobu na Prawosławnym Cmentarzu na Woli w Warszawie.

1925 – święcenia kapłańskie

¹ Źródło: http://www.prawoslawnyordynariat.wp.mil.pl/pl/29_158.html.