ks. Mariusz Synak
Przemienienie Pańskie – historia święta
Opis wydarzeń na Górze Przemienienia zawarty jest w ewangeliach synoptycznych: Mt 17, 1–8; Mk 9, 2–9; Łk 9, 28–36, natomiast początki liturgicznego wspomnienia Przemienienia (jak podaje ks. Grigorij Debolskij, autor Dni bogosłużenija Prawosławnoj Cerkwi) sięgają IV w., kiedy to św. cesarzowa Helena ufundowała cerkiew w cześć omawianego święta w miejscu, na którym przemienił się Jezus – na górze Tabor. Świątynia została zniszczona w XII w. podczas najazdu wojsk Saladyna.
W twórczości Ojców Cerkwi pouczenia i fragmenty mów przeznaczonych na dzień święta Przemienienia pojawiają się, począwszy od IV w. (św. św. Efrem Syryjczyk, Jan Złotousty). Hymnografia święta zaczęła powstawać w wieku V (św. Anatoliusz Konstantynopolitański), a ostatecznie rozwinęła się w wieku VIII, kiedy to święci Jan Damasceński i Kosma z Maiumy ułożyli świąteczne hymny, którymi Kościół prawosławny posługuje się do dziś.
Natomiast według zachodniego liturgisty Michaela Kunzlera, autora Liturgii Kościoła najstarsze świadectwa o obchodach liturgicznych omawianych wydarzeń pochodzą z terenów Syrii wschodniej (pocz. VI w.), od wieku VIII święto znane jest już w Syrii zachodniej, a około roku 900 obchodzi się je jako Metamorphosis tou Soteros również w Bizancjum. Mimo tej rozbieżności wspomniany autor przyjmuje za bardzo prawdopodobny przekaz o zapoczątkowaniu obchodów święta Przemienienia przez opisywaną powyżej lokację cerkwi na górze Tabor w IV w.
Począwszy od XI w., święto to było znane na całym Zachodzie, ale do powszechnego kalendarza Kościoła łacińskiego zostało wprowadzone w roku 1457 przez papieża Celestyna III na pamiątkę zwycięstwa nad Turkami. Oblegający Belgrad wojska sułtana Mahometa II (niedługo po zdobyciu Konstantynopola) zostały pokonane przez mniejsze liczebnie siły obrońców pod wodzą Jana Hunyadego i Jana Kapistrana w dniu 22 lipca 1457 r. Przeniesienia daty święta na dzień 6 sierpnia dokonano przy sporządzaniu Mszału w roku 1570.
Zdj. enddak.wordpress.com
