Jak świętują Boże Narodzenie prawosławni w innych państwach? O greckich tradycjach świętowania opowiada Olga Gumanowa. 

Głównym symbolem Bożego Narodzenia w Grecji jest nie ogólnoeuropejska choinka, a łódeczka. W okresie przedświątecznym i bożonarodzeniowym cała Hellada przypomina bajkową stocznię – stateczki wykonane ze świecących girland z lampek ozdabiają centralne place w miastach i domy prywatne. Jednak w epoce zwycięskiego globalizmu tradycyjne statki często sąsiadują ze stosunkowo niedawno zapożyczonymi choinkami. [...] Istnieją różne wersje pochodzenia tego symbolu. Według najbardziej wzniosłej statek symbolizuje zmianę kursu ludzkiego życia po przyjściu na świat Zbawiciela. Według wersji bardziej przyziemnej okręt w Grecji był symbolem Bożego Narodzenia, ponieważ jest to kraj nadmorski i znalezienie stateczku dla przyozdobienia jest prostsze niż jodły czy sosny. W Grecji funkcjonuje dość stara tradycja ozdabiania drzewka bożonarodzeniowego, które u wielu europejskich narodów symbolizuje Drzewo Życia. W wielu greckich domach ozdabia się nie jodłę lub sosnę, a suchą gałązkę, często oliwną. Z tym przyozdobionym drzewkiem kolędują dzieci. 

W nocy przed Bożym Narodzeniem w folklorze greckim, podobnie jak w rosyjskim i ukraińskim, muszą pojawić się również siły nieczyste. Greckie złe duchy, wiara w istnienie których pochodzi jeszcze z czasów antycznych, nazywane są „kalikandzari”. To są duchy-psotniki, które przenikają do domu przez komin i szukają sposobności podkradzenia świątecznych słodyczy. Aby kalikandzari nie dostały się do mieszkania, w piecu powinno palić się większe polano, które wyda dużo dymu. Według innej wersji tradycji w noc Bożego Narodzenia należy rozpalić bardzo mocno kominek celem ogrzania narodzonego Młodzieńca Chrystusa. 

Dzieci kolędują w wigilię Bożego Narodzenia. Zwracają na siebie uwagę hałasem i dzwonkami. Współcześnie najpopularniejszym instrumentem w rękach kolędników jest metalowy trójkąt, o nim śpiewa się w bardzo popularnej kolędzie „Trigona Kalanda”. Wcześniej dzieci mieszkające na wsiach uderzały w dowolne metalowe instrumenty, które znalazły się pod ręką – garnki, patelnie, podkowy. [...] 

Nabożeństwa nocne w Boże Narodzenie w Grecji celebrowane są tylko w niektórych monasterach. W cerkwiach parafialnych rano służy się jutrznię i Boską Liturgię, na której bardzo dużo ludzi przystępuje do Eucharystii. Po nabożeństwach wierni wracają do domów i zasiadają do świątecznego stołu. 

Na greckim bożonarodzeniowym stole obowiązkowo powinna znajdować się dużo potraw. Stół powinien uosabiać dostatek i obfitość. 

Głównym symbolem święta jest christopsomo, czyli „chleb Chrystusowy”. Tradycja wypiekania funkcjonuje w wielu rodzinach greckich. Christopsomo przygotowuje się ze szczególną czcią. Do wyrobu ciasta wybiera się najlepszą mąkę, dodaje się specjalne tzw. bożonarodzeniowe przyprawy. Grecy uważają, że ciasto należy wyrabiać z miłością. Ciasto rozdziela się na dwie części, jedna jest podstawą chleba, a z drugiej połowy wyrabia się długie pasma, z których na chlebie obowiązkowo jest układany krzyż i pozostałe zdobienia zrobione według uznania gospodyni. Christopsomo podaje się do jedzenia po świątecznej Liturgii. Chleb uważa się za poświęcony, a zasuszone cząstki chronią cały rok.  Obowiązkową ozdobą świątecznego stołu są dojrzałe granaty, różne zasuszone owoce i orzechy. Granat to stary symbol bogactwa i płodności. 

Na Boże Narodzenie gospodynie przygotowują tradycyjne greckie słodkości – melomakarono i kurabiedes. Te bożonarodzeniowe wypieki są ozdabiane wieloma greckimi słodkościami. Tak jak duchowni w Rosji zaznaczają w wielkosobotnich kazaniach, że Pascha nie składa się tylko z kuliczów i malowanych jajek, tak greccy duchowni podkreślają, że Boże Narodzenie to nie tylko melomakarono. 

Czego oczekują najbardziej niecierpliwie na świątecznym stole osoby prawosławne na całym świecie, które rygorystycznie przestrzegały postu? Mięsa – jak najwięcej mięsa! Tradycyjnym, głównym greckim daniem na Boże Narodzenie jest wieprzowina w różnych postaciach. 

Na Krecie każda średniozamożna rodzina zabijała prosię. Ponieważ lodówki pojawiły się nie tak dawno, ważną czynnością było przygotowanie wszystkich części prosięta, tak aby nic się nie zmarnowało. Aby wieprzowinę można było długo przechowywać, mięso wędzono, używając do tego dymu z gałęzi oliwkowych i ziół. Ze świńskiej głowy i nóg gotowano potrawę analogiczną do naszej galarety, czyli pichci lub ciladię. Z kiszek wieprzowych przygotowywano kiełbasy z ryżem, przyprawami i rodzynkami. Podawano potrawy z wieprzowych nerek, wątroby i głowy. Nawet pęcherz moczowy z prosiaka był przerabiany – robiono z niego piłkę do gry, którą bawiły się dzieci. Greckie telewizyjne programy kulinarne pokazują w okresie Bożego Narodzenia nietypowe potrawy z wieprzowiny. Są prezentowane pancetty z pomarańczami robione po włosku, pieczone prosię z grzybami, selerem i rozmarynem. 

Źródło: pravmir.ru.