Bracie, masz do wyboru jedną z dwóch rzeczy: albo tutaj wyjawisz swoje grzechy ojcu duchowemu, albo zostaną wyjawione tam, na Sądzie Ostatecznym. Jeżeli zataisz je tutaj, to wiedz, że tam niewątpliwie Sędzia  wystawi je ku twojemu zawstydzeniu i hańbie przed wszystkimi aniołami i ludźmi. „Skarcę ciebie – powie On – i postawię ci to przed oczy”¹. Co ja mówię: Sędzia? Same niewyspowiadane twoje grzechy wówczas cię skarcą i wystawią cię na pohańbienie przed tym kosmicznym trybunałem: „Karze cię twoja złość, smaga cię twoje odstępstwo” (Jer 2, 19)².

Dlatego błogosławiony Złotousty radzi ci, mówiąc: „Jesteś grzesznikiem? Przyjdź do cerkwi, uklęknij, zapłacz. Zgrzeszyłeś? Wyspowiadaj się z grzechów przed Bogiem. Powiedz o nich tutaj, aby tam przed tysiącami aniołów i ludzi, wstydząc się, nie zostać poddanym naganie. Powiedz mi, co jest lepsze: wyspowiadać się tutaj w cerkwi jednemu Bogu i twojemu ojcu duchowemu czy tam w obecności wielu tysięcy być wystawionym na pohańbienie?”³.

Jeżeli wyspowiadasz się ze wszystkich swoich grzechów i ukryjesz ze wstydu tylko jeden, wiedz, że nie tylko wszystkie wyspowiadane przez ciebie grzechy nie zostaną wybaczone⁴, ale z powodu ukrycia dodasz sobie jeszcze jeden grzech: świętokradztwo – jak mówi w obrzędzie spowiedzi patriarcha jerozolimski Chryzant. Dlatego pewien nauczyciel mądrze ci radzi: jeżeli chcesz pokonać diabła budzącego w tobie wstyd, nazwij przed wszystkimi pozostałymi grzechami ten, którego najbardziej się wstydzisz. 

Powinieneś wyspowiadać się zdecydowanie: czyli powinieneś w obecności spowiednika przyjąć mocne i niezachwiane postanowienie, że wolisz, przy pomocy łaski Bożej, tysiąc razy umrzeć, niż jeszcze raz grzeszyć z własnej woli, ponieważ, jeśli nie przyjmiesz takiego postanowienia w swoim sercu, to twoja skrucha, spowiedź i pokajanie przyniosą mało korzyści – tak mówią wszyscy nauczyciele⁵. 

Dlatego ci, którzy nie przyjmują takiego postanowienia, [postępują tak, że] jedną ręką trzymają się spowiednika, a drugą grzechu, spowiadają się ustami, a sercem myślą o tym, aby ponownie popełnić grzech. Tym samym upodobniają się do psa, który, zwymiotowawszy, powraca do swoich wymiocin, oraz świni, która po umyciu ponownie tarza się w starych brudach, jak mówi św. Piotr: „Sprawdza się na nich treść owego przysłowia: Wraca pies do wymiocin swoich, oraz: Umyta świnia znów się tarza w błocie”⁶.

Oni, jak naucza bł. Augustyn, nie odcinają grzechu, ale odkładają jego odrzucenie na inny czas, i spowiadają się tylko dlatego, że przychodzi np. Pascha bądź Boże Narodzenie albo dlatego że grozi im śmierć. Spowiadają się tylko z przyzwyczajenia, a nie prawdziwie.

W Pateryku [zbiór opowiadań dotyczących życia mnichów – przyp. S. D.] można przeczytać o tym, że jeden abba widział dusze idące do piekła w takiej liczbie, jak śnieg padający zimą. Dlaczego? Nie dlatego, że chrześcijanie się nie spowiadają (gdyż rzadko ktoś umiera bez spowiedzi), ale dlatego, że nie spowiadali się dobrze, ze zdecydowanym postanowieniem, żeby więcej nie grzeszyć. Dlatego, że nie rozdzierają swojego serca prawdziwym bólem stanowczej poprawy, a tylko rozdzierają swoje ubranie – jak mówi prorok – fałszywym i  obłudnym bólem: „Rozdzierajcie swoje serca, a nie swoje szaty”⁷.

I jaką korzyść uzyskasz, mój bracie, jeśli powiesz tylko: „zgrzeszyłem, kajam się”? Przecież dokładnie tak – „zgrzeszyłem” –  powiedzieli i Saul⁸, i Judasz⁹, ale to nie przyniosło im pożytku. 

Dlatego św. Bazyli Wielki mówi, że nie otrzymuje korzyści ze spowiedzi i w ogóle nie wyspowiada się ten, który tylko mówi, że zgrzeszył, ale ponownie wraca do grzechu, i nie ma ku niemu nienawiści. Taki człowiek nie uzyska żadnego pożytku od tego, że duchowny wybaczył mu jego nieprawości, jeśli ponownie będzie czynił nieprawość: „Dlatego, że nie ten kto powiedział «Zgrzeszyłem» wyspowiadał się, ale ten, który zgodnie z psalmem znalazłszy swój grzech znienawidził go. Gdyż jaką korzyść osiąga chory ze starań lekarza, kiedy oddaje się szkodliwym, doczesnym przyjemnościom? Tak również nie ma żadnej korzyści z wybaczonych nieprawości ten, który znów czyni nieprawość”¹⁰. 

Cała istota twojego pokajania zawiera się w tym, aby postanowić zmienić swoje życie¹¹.

Nie mów: „Jeżeli będę mógł, to się poprawię” lub „Chciałbym nie grzeszyć”. Nie mów w ten sposób, ale powiedz: „Postanowiłem poprawić się, chcę więcej nie grzeszyć, i [mam w tym postanowieniu] tak twardą, niezachwianą i silną wolę, jak w przypadku braku chęci wypicia kielicha wypełnionego trucizną, skoczenia w przepaść czy zabicia samego siebie”. 

¹ Ps 50 (49), 21.

³ Tom 7, słowo 77.

⁴ Zob. Agapiusz Landos, Zbawienie grzeszników, s. 208, gdzie wspomina się pewną kobietę, która, choć wyjawiła bogobojnemu mnichowi wszystkie swoje grzechy, nie wyspowiadała się z jednego, ciężkiego. Z tego powodu nowicjusz (cs. posłusznik) tego mnicha widział, że za każdym razem, kiedy kobieta wyjawiała jeden swój grzech, z jej ust wypełzała żmija, a na samym końcu zobaczył wielkiego węża, który trzy razy wysuwał głowę z  ust tej kobiety, ale na koniec schował się i nie wyszedł. I dlatego wszystkie pozostałe żmije, które przedtem wypełzły, wróciły i weszły do jej ust. Po śmierci ta nieszczęsna kobieta zjawiła się swojemu spowiednikowi i jego nowicjuszowi, siedząc na smoku, i powiedziała, że trafiła do piekła, ponieważ nie wyspowiadała się z tego grzechu. Także św. Jan Klimak pisał, że człowiek, który nie wyspowiada się ze swoich grzechów, nie otrzyma za nie wybaczenia: „Bez spowiedzi nikt nie otrzyma wybaczenia” (Słowo 4, O posłuszeństwie). 

Tłum. Stefan Dmitruk 

Oprac. Piotr Makal

Źródło: http://www.agionoros.ru/docs/480.html.