Homilia wygłoszona przez zwierzchnika Ukraińskiej Autonomicznej Cerkwi Prawosławnej – metropolitę kijowskiego i całej Ukrainy Włodzimierza (Sabodana) - z okazji święta ku czci Trójcy Świętej w 2005 r. 

Dzień Pięćdziesiątnicy, Zesłanie Ducha Świętego nazywany jest Dniem Trójcy Świętej, ponieważ tego dnia objawiło się światu działanie całej Trójcy Świętej – Trzech jej hipostaz, i ludzie nauczyli się oddawać cześć i wychwalać Trzy Osoby jedynego Boga. 

Objaśnienie tajemnicy Trójcy Świętej (a wszystko co wiemy o Bogu, czerpiemy z Boskiego Objawienia, Boskiej miłości i opatrzności), zostało wstrzymane do czasów Nowego Testamentu, do czasu dopóki nie przyszedł na świat Syn Boży Pan nasz Jezus Chrystus, który przyniósł pełnię Boskiego Objawienia. 

Zesłanie oraz zstąpienie Ducha Świętego było następnym wydarzeniem po wysławieniu Pana naszego Jezusa Chrystusa, który przez swoje cierpienie i śmierć zniszczył przeszkodę w relacjach Boga z ludźmi. Schodząc na apostołów i uczniów Chrystusowych w dzień Pięćdziesiątnicy pod postacią języków ognia, On i po zstąpieniu nigdy ich nie zostawił, ale zawsze działał w nich, a dziś działa w obecnej - dzięki trudowi apostołów - na całym świecie Cerkwi. Bez Ducha Świętego nie ma możliwości uwierzenia w Jezusa Chrystusa. Tylko siłą i działaniem Ducha Świętego dostępną staje się ofiara Chrystusa i usprawiedliwienie, zaskarbione Jego cierpieniami i śmiercią. W ten sposób powszechne odkupienie staje się  udziałem każdego. Na tym polega działanie Ducha, które rozpoczęło się w dzień Pięćdziesiątnicy i jest kontynuowane do naszych czasów. 

Życiodajna Trójca jest największą tajemnicą. Święta Cerkiew uczy nas, wychodząc z Boskiego Objawienia, że Bóg jest jednością w istocie i trójdzielny w osobach: Ojca, Syna i Ducha Świętego. 

Ojciec jest Bogiem, Syn jest Bogiem, Duch Święty jest Bogiem, ale to nie są trzej Bogowie, a trzy Boskie osoby, które są jednym i tym samym Bogiem, ponieważ wszystkie trzy osoby mają jedno i to samo jestestwo, jedną Boskość, jedną władzę, jedną chwałę, jeden kult. Bóg jest jeden. Hipostazy Trójcy Świętej nie jednoczą się i nie rozdzielają się. Ta dogmatyczna prawda jest podstawą wiary chrześcijańskiej. Trójca Święta to Jedyny Bóg według istoty i potrójny osobach: Ojciec, Syn i Duch Święty - to jest największa tajemnica wiary. Przed świadomością człowieka, szukającego zbawienia jako pierwsza w rzędzie prawd dogmatycznych stoi prawda istnienia Boga, Jedynego prawdziwego i potrójnego w Osobach. 

Rozum ludzki nie może w pełni zrozumieć, co to jest Bóg Trynitarny w Osobach i Jedyny w istocie. W jaki sposób mogą być trzy jednym i jeden trzema? Ciężko to zrozumieć, dlatego jest to Tajemnicą. Święta Cerkiew uczy, że wszelką tajemnicę, która odnosi się do Boskości i życia duchowego poznaje i osiąga się życiem człowieka przez wysiłek i religijne doświadczenie.

Aby poznać Boską tajemnicę człowiek powinien przede wszystkim wejść do sfery boskiej duchowości, ponieważ tylko podobnym można poznać podobne. Stojąca na straży Boskiego Objawienia i wiedzy Święta Cerkiew Chrystusowa prowadzi człowieka po drodze stałego poznawania. Ofiaruje nam w tym dziele pomoc, ukazując obrazowe porównania, symbole. Bóg, wychwalany w Trójcy Świętej, odkrywa Siebie światu i ludziom na tyle na ile jest to korzystne i zbawcze dla człowieka, w historii ekonomii naszego zbawienia, w otaczającym nas świecie. Symbol i obecność Trójcy Świętej widzimy we wszystkim i wszędzie.

Swoim rozumem i uświęconą wiarą możemy dojść do zrozumienia niektórych tajemnic - o ile porównamy je do zjawisk przyrodniczych. Tak jest i z tajemnicą Trójcy Świętej. Popatrzmy na strumyk. On ma źródło, ciek i wodę. Wszystkie trzy rzeczy razem składają się na strumyk. Bez którejś z nich przestanie nim być. Popatrzmy na słońce. Widzimy tylko jedno ciało, światło i ciepło. Jednak światło nie jest kołem słonecznym czy ciepłem, podobnie ciepło nie jest słońcem czy światłem. Trzy różne rzeczy w jednej istocie – jednocześnie niepodzielne i różne. Spójrzmy na drzewo. Jest jedną rzeczą, która zaczyna się z korzenia, rozwija się w  pień i prowadzi do liści i owoców. Trzy różne rzeczy w jednej. 

Te porównania są wzięte ze świata materialnego, który niczym echo odzwierciedlają nam Twórcę. Każdy z nas nosi w sobie obraz Trójcy Świętej. Bóg powiedział przy stworzeniu Adama: „Uczyńmy człowieka na obraz nasz, podobnego do nas” (Rdz 1, 26). Adam, według nauki Symeona Nowego Teologa, dzięki zjednoczeniu z Bogiem-Światłem składał się, pod względem łaski, z trzech elementów: z ciała, duszy i łaski Boskiego Ducha. 

W naszej duszy, w której jestestwie jest obraz jedynego Boga, jest: rozum – obraz Boga Ojca, poznanie, które pochodzi od rozumu – obrazu Syna, miłość, która wychodzi z rozumu – to obraz Ducha Świętego. 

Jesteśmy obrazem Trójcy Świętej, nasze ciało to Boska świątynia. Bądźmy godnymi noszenia obrazu Boskiego podobieństwa, godnymi Ojca, który nas stworzył, Syna, który nas odkupił i Świętego Ducha, który nas oświęcił. 

Amen. 

2005 r. 

Źródło: 

Mytropołyt Wołodymyr, W im’ja Otcja i Syna i Swjatoho Ducha. Posłannja, propowidi, promowy i interw’ju, Kyjiw 2005, s. 98 – 100. 

Stefan Dmitruk 

ks. Mariusz Synak