Zadanie chrześcijanina nie polega na przestrzeganiu  przepisów, ale na nieustannym przebywaniu w modlitewnej jedności z Bogiem. Ze względu na naszą niemoc oznacza to przebywanie w stanie samooskarżenia [cs. – samoukorienija]. Nie w beznadziejnej rozpaczy i czynieniu sobie wyrzutów, ale w samooskarżeniu, czyli uświadomieniu sobie i uznaniu własnej grzeszności, a jednocześnie w wierze w Boże miłosierdzie. To znaczy w takim stanie, który jest wyrażony w modlitwie Jezusowej i w modlitwie celnika.

Święci też nie od razu tak to odczuwali. Abba Doroteusz przyznał się swoim nauczycielom św. Warsonufiuszowi Wielkiemu i św. Janowi Prorokowi: spoglądam na swoje życie i widzę, że zasługuję na wieczną mękę, wiem, że jestem najgorszy z ludzi, ale sercem tego nie czuję. A starcy odpowiedzieli, że jest na właściwej drodze. Do zrozumienia sercem, jacy jesteśmy naprawdę, dorastamy całe życie – i to jest właśnie duchowa droga.

Myślę, że niedobrze jest mówić o sobie, że: „jestem największym grzesznikiem” jeśli tego się nie czuje. Niestety sam tego nie czuję, choć rozumiem, że powinienem. Ale mimo wszystko my, wierzący jesteśmy świadomi swoich grzechów. Czy trzeba czekać, aż stanie się cud i poczujemy się tak, jak czuli się święci? Można się nie doczekać. Dlatego powinniśmy już teraz modlić się tak, jak potrafimy.

Wypowiadam: „Zmiłuj się nade mną, Boże, zmiłuj się”, a w sercu nie ma skruchy. I cóż… będę korzyć się z wiarą, że jeśli będę trudzić się nad swoją duszą, trzymać się cerkiewnej wspólnoty, to Bóg mnie nie pozostawi. Będę się modlił z uwagą, podążając za radą św. Jana Klimaka, utrzymując rozum w słowach modlitwy. Jeśli to także nie będzie mi dane, będę modlił się oczami i ustami, niechby z chłodnym sercem, bez uwagi, ale z nadzieją, że i taki mały trud pomoże mi zbliżyć się do Boga.

Jak mówili święci Ojcowie: lepiej jeść chleb z popiołem, niż nic nie jeść.

Rozmawiał: Leonid Winogradow