Na gwës to nie pòmôgô w żëcym, ale nie czerëjã sã za tim na co dzéń. Robiã to, co wiele znónëch mie Kaszëbów w najim miesce. Jem sobą i niewôżné, czë to sã kòmù widzy. Jem sã nie ùrodzył do te, żebë sã wszëtczim widzec, le do te, żebë zrealizowac jakąs misjã, wëkònac swòje zadanié. Nigdë jô nie mëslôł, że jakò ksądz wrócã do miasta, w jaczim jem sã ùrodzył, ale skòrno Bóg mie tu sprowadzył nazôd, to gwës mô tu dlô mie jaką robòtã. 

Niewątpliwie w życiu to nie pomaga, ale nie kieruję się tym na co dzień. Robię to, co wielu znanych mi Kaszubów w naszym mieście. Jestem sobą i nieważne, czy się to komu podoba. Nie urodziłem się po to, by się wszystkim podobać, ale by zrealizować jakąś misję, wykonać swoje zadanie. Nigdy nie myślałem, że jako duchowny wrócę do miasta, w którym się urodziłem, ale skoro Bóg sprowadził mnie tu z powrotem, to niewątpliwie ma tu dla mnie jakieś zadanie.

Przede wszëtczim òd nôzwëska sã nie ùceknie, a Synak w kaszëbsczich krãgach wiele mówi. I baro dobrze, że tak je. A lëdze z Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô pòmôgelë mie òd pierszégò dnia mòji bëtnoscë na ti parafii. To bëło dlô mie nadzwëkòwò wôżné, bò trafił jem tu jakò młodi knôp, nieznający realiów, cësniãti zarô na głãbòką wòdã. Kaszëbi przëjimnãlë mie z wiôlgą żëczlëwòscą i w praktice òd pòczątkù jesmë sã zdrëszëlë (a nie ùżiwóm słowa drëch na lewò i prawò). 

Przede wszystkim nie ucieknie się od nazwiska, a Synak w kręgach kaszubskich mówi wiele. I bardzo dobrze, że tak jest. A ludzie ze Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego pomagali mi od pierwszego dnia mojej obecności na tej parafii. Było to dla mnie nadzwyczaj ważne, ponieważ trafiłem tu jako młody chłopak, nieznający realiów, rzucony na głęboką wodę. Kaszubi przyjęli mnie z wielką życzliwością i w praktyce od początku się zaprzyjaźniliśmy (a nie używam słowa przyjaciel na lewo i prawo).

Piastowanié i zmòcniwanié tożsamòscë dôwô wiôlgą mòc, dlôte ni ma ù mie w cerkwi niżódnégò wiãkszégò swiãta bez ùdzélu Kaszëbów i kaszëbiznë. Òbczas Paschë òd czilenôsce lat je wiedno czëtónô ewanieliô pò kaszëbskù. Wiele lat robił to Alek Kleppin ze słëpsczégò partu Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô, ale òstatno przejął jem òd niegò to zadanié i sóm jã czëtóm. Razã z parafialnym chùrã mómë nagróné platkã zatitlowóną Prawosławne pieśni z Kaszub. Jak sóm ten titel głosy, są na ni prawòsławné liturgiczné spiéwë, chtërne są spiéwóné na Kaszëbach i pò kaszëbskù. Je to rozkòscérzanié kaszëbiznë w taczich krãgach, jaczé bëłë donëchczôs dosc hermeticzné.

Pielęgnowanie i wzmacnianie tożsamości daje wielką siłę, dlatego nie ma u mnie w cerkwi żadnego większego święta bez udziału Kaszubów i kaszubszczyzny. Podczas Paschy od kilkunastu lat jest stale czytana Ewangelia w języku kaszubskim. Wiele lat robił to Alek Klepin ze słupskiego oddziału Zrzeszenia, ale ostatnio przejąłem tę rolę od niego i czytam sam. Kiedyż s chórem parafialnym nagraliśmy płytę zatytułowana "Prawosławne pieśni z Kaszub". Jak sam tytuł mówi, znajdują się na niej prawosławne śpiewy liturgiczne, jakie są śpiewane na Kaszubach i po kaszubsku. To jest właśnie propagowanie kaszubszczyzny w kręgach, które dotychczas były dość hermetyczne.

Mój abp Jeremiôsz mô wiôlgą sympatiã do Kaszëbów, òsoblëwie do wspòmniónégò ju Alka Kleppina. Czedë przëjéżdżô do Słëpska, to czãsto sã z nim spòtikô. Mòże je tak dlôte, że mój władyka mô pòczëcé tożsamòscë za cos wôrtnégò. To, że chtos mô w ùwôżanim swòje pòchòdzenié, je dlô niegò wôżné. Abp Jeremiôsz z wiôldżim zainteresowanim pòznôwô naje sprawë. Czãsto gôdô mie: słëchôj, ù nas, we wsë, z jaczi pòchòdzã, 10–15 lat temù bëło jistno, wszëtcë bëlë swòji, znelë sã. To bëła pòspólnota!

Mój arcybiskup Jeremiasz darzy Kaszubów wielką sympatią, zwłaszcza wspomnianego już Alka Klepina. Gdy przyjeżdża do Słupska, to często się z nim spotyka. Może dzieje się tak dlatego, że mój władyka uważa poczucie tożsamości za coś cennego. To, że ktoś szanuje swoje pochodzenie, jest dla niego ważne. Arcybiskup Jeremiasz z wielkim zainteresowaniem poznaje nasze sprawy. Często mi mówi: słuchaj, u nas, na wsi, z której pochodzę, 10-15 lat temu było tak samo, wszyscy byli swoi, znali się. To była wspólnota!

Ni mògã rzeknąc, że jem czëstim Kaszëbą, bò mëmka pòchòdzy z Kresów. Jem pół-Kaszëba, òd stronë òjca. Zazdroszczã tim wszëtczim, co sã wëchòwelë w kaszëbsczich dodomach, bò jô tegò ni miôł i baro mie tegò szkòda. To je jedna z rzeczi ju nié do òdrobieniô. 

Nie mogę powiedzieć, że jestem czystym Kaszubą, ponieważ mama pochodzi z Kresów. Jestem pół-Kaszubą, ze strony ojca. Zazdroszczę tym wszystkim, którzy wychowali się  w kaszubskich domach, bo tego nie miałem i bardzo tego żałuje. Jest to jedna z rzeczy nie do nadrobienia.

Na gwës mają nôzwëskò Synak, a jak jem ju rzekł, to cos znaczi. A czë sã czëją Kaszëbama? Tak jak rozmiejã, próbùjã jima przekazac kaszëbsczi klimat, pòczëcé tożsamòscë. Chòdzã na zéńdzenia Zrzeszeniô, jem na kaszëbsczich balach, wilëjach. Próbùjã bëc dlô nich przikładã. Móm nôdzejã, że cos z tegò w nich òstónie.

Oczywiście, noszą nazwisko Synak, a jak już powiedziałem, to coś znaczy. A czy czują się Kaszubami? Próbuje im przekazać, na ile go rozumiem, klimat kaszubski, poczucie tożsamości. Chodzę na zebrania Zrzeszenia, bywam na balach kaszubskich, spotkaniach opłatkowych. Próbuję być dla nich przykładem. mam nadzieję, że coś z tego w nich zostanie.

Cerkew i Kaszëbi ni mùszą sã wëłącziwac. Mògą sã dofùlowiwac i bògacëc. Prawie to mie sã widzy. Dzysô mentalnosc lëdzy na szczescé sã zmieniwô. Pamiãtóm, że jesz mòja starka sp. Mariô Trzebiatowskô, czedë do naju przëjéżdżała, pitała sã swòjégò probòszcza, czë to nie je grzéch pòmagac w cerkwi. Bëła mòckò sparłãczonô z Kòscołã katolëcczim i tak to czëła. Na szczescé trafiła na mądrégò ksãdza, jaczi jesz jã zachãcywôł do pòmòcë w cerkwi. Dzysô lëdze ju nie mëslą tak jak òna. Czedë jadã na Kaszëbë i pòtikóm sã z katolëcczima dëchòwnyma, to jinszé wëznanié nie przeszkôdzô nama w dobrëch relacjach. I dzãka Bògù, że tak je.

Cerkiew i Kaszubi nie muszą się wykluczać. Mogą się dopełniać i ubogacać. Tak to widzę. Dziś na szczęście mentalność ludzi się zmienia. Pamiętam, jak moja babcia, śp. Maria Trzebiatowska, gdy do nas przyjeżdżała, pytała swego proboszcza, czy pomagać w cerkwi to nie grzech. Była mocno związana z Kościołem katolickim i tak to czuła. Na szczęście trafiła na mądrego księdza, który jeszcze ją zachęcał do takiej pomocy. Dziś ludzie już nie myślą tak, jak ona. Gdy jadę na Kaszuby i spotykam się z duchownymi rzymskokatolickimi, to różnica wyznań nie przeszkadza nam w utrzymaniu dobrych relacji. I dzięki Bogu, że tak jest.

Rozmawiał Darek Majkowski

tłum.na kaszubski Darek Majkowski

tłum. na polski ks. Mariusz Synak

zdj.: Przegląd Prawosławny

tekst za: Pomerania, nr 1 styczeń 2017